کد مطلب:22079 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:32

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

بهترين راه عملي براي درمان غرور چيست؟

شايسته است انسان واقع بين باشد و درباره خويش به انصاف قضاوت كند؛ يعني، نه شايسته است كه انسان خود را كمتر از آنچه هست بداند و نه زيبنده است كه خود را بيش از آنچه هست، تلقي كند. هر دو آفت بوده و براي سرنوشت انسان مضر خواهد بود. به خصوص توجه داشته باشيد كه غرور، انسان را از اهداف عالي باز مي دارد. علت آن روشن است؛ چون انسان مغرور، به خودش اجازه مشورت و استفاده از نظرات و ديدگاه هاي دوستان، اساتيد و بزرگ ترها را نمي دهد و همين امر كافي است كه او را از بسياري از ارزش ها عقب بيندازد. انسان مغرور، پيوسته نظر خود را بر ديگران ترجيح داده و استبداد رأي پيدا مي كند و در نتيجه از واقع بيني و حقيقت يابي به دور خواهد ماند. نكته ديگر اين كه مردم از افراد مغرور، متنفر و بيزارند؛ هم چنان كه خود شما نيز از افراد مغرور خوشتان نمي آيد. با اين بيان در صدد خودشناسي و خودسازي برآمده و تلاش كنيد، اگر ذره اي غرور در وجودتان راه يافته به جاي آن، افتادگي و تواضع پيشه كنيد. حضرت امام باقر(ع) فرموده اند: دو ملك در آسمان هستند كه موكّل بندگانند؛ هر كه تواضع كند، او را بلند مرتبه كنند و هر كه تكبّر نمايد، او را پست مرتبه سازند»، {V(كافي، ج 2، ص 122)V}. براي اين كه انسان ، دچار عجب و غرور نشود، توجه به چند نكته ضروري است: الف ) اگر توجه به خدا داشته باشد و بداند هم چنان كه وجود انسان از او است، امكانات را هم او به انسان عطا كرده است و مي تواند با اندك اشاره اي اين نعمت ها را بگيرد و به قول شاعر: {Sاگر نازي كند يك دَم # فرو ريزند قالب هاS} بنابراين انساني كه از خود هيچ ندارد، غرورش براي چيست؟! در بين علما افرادي بوده اند كه بعد از مدت ها رنج و زحمت در راه علم با يك بيماري مختصر همه آنچه را در طول سال ها ياد گرفته بودند، فراموش كردند، به طوري كه بعضاً اسم خود و فرزندان خود را هم از ياد برده اند. اين بهترين شاهد است بر اين كه هيچ گاه عُجب و غرور سراغ انسان نيايد، زيرا علمي كه با بيماري مختصر به چنين سرنوشتي دچار شود، نبايد موجب غرور شود. ج ) در آيه 85 سوره اسراء مي خوانيم كه {A{/Bوَ ما أُوتِيتُمْ مِنَ اَلْعِلْمِ إِلاَّ قَلِيلاً{w10-16w}{I17:85I}/}A}{M؛ به شما از علم جز بهره اندكي داده نشده است، بنابراين هر چقدر هم بر اندوخته هاي علمي انسان اضافه شود، جز اندكي نخواهد بودM}. با مطالعه در زندگي بزرگان مي بينيم خيلي از آنها در آخر عمر گفته اند اكنون فهميده ام كه چيزي نمي دانم. ظاهراً درباره ابوعلي سينا با آن عظمت و تبحري كه در اكثر علوم مخصوصاً فلسفه و عرفان داشت اين نكته نقل شده كه گفته است: {Sتا بدان جا رسيد دانش من # كه بدانم همي كه نادانم!S} در خاتمه روايتي از رسول خدا(ص) در اين باره يادآوري مي كنيم. اگر طالب تحقيق بيشتر هستيد، شما را به مطالعه كتاب هاي اخلاقي مثل «معراج السعاده» و «قلب سليم» شهيد دستغيب توصيه مي نماييم. {Hعن النبي صلي اللَّه عليه و آله و سلم: «ثلاثٌ مُهْلِكات شحٌ مطاع و هويً متّبع و اعجاب المرء بنفسه H}{M؛ سه چيز باعث نابودي انسان است؛ بخلي كه از آن پيروي شود، هواي نفسي كه متابعت شود و عجب انسان به خودش M}، {V(محجة البيضا، ج 6 ، ص 272)V}. اين سه چيز را رسول خدا به عنوان هلاك كننده سرمايه دين و دنيا معرفي نموده است. بهترين راه عملي براي ريشه كن كردن غرور نيز عمل به ضد است؛ يعني، جلوه هاي رفتاري غرور را شناسايي و كاملاً برخلاف آن عمل كردن است. مثلاً احترام گذاردن به ديگران، پذيرش حرف حق از طرف مخالف و... .